Παιδικό τραύμα!

 Το παιδικό τραύμα είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα στην ψυχολογία, καθώς μπορεί να έχει βαθιά και μακροχρόνια επίδραση στον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται, αντιδρά και σχετίζεται με τον κόσμο. 

1. Παιδικό Τραύμα και ο Εγκέφαλος

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χωρίζεται σε τρεις κύριες περιοχές, όπως απεικονίζεται στην εικόνα:

Νεοφλοιός (Thinking + Rational Brain): Η λογική, η ανάλυση, η γλώσσα και η αντίληψη εδράζονται εδώ. Ο νεοφλοιός είναι υπεύθυνος για τη σκέψη και τον έλεγχο των συναισθημάτων, αλλά σε κατάσταση απειλής μπορεί να "απενεργοποιηθεί".

Συναισθηματικός Εγκέφαλος (Emotion Brain): Περιλαμβάνει το Λιμβικό Σύστημα και την Αμυγδαλή, που είναι κρίσιμα για την επεξεργασία των συναισθημάτων. Η αμυγδαλή είναι υπεύθυνη για την ανίχνευση απειλών και την ενεργοποίηση συστημάτων όπως το "πάλη, φυγή, πάγωμα".

Ερπετικός Εγκέφαλος (Reptilian Brain): Ρυθμίζει βασικές λειτουργίες όπως η αναπνοή, ο καρδιακός ρυθμός και ο ύπνος.

2. Αντίδραση στο Τραύμα

Όταν ένα παιδί βιώνει τραυματική εμπειρία, η αμυγδαλή του εγκεφάλου ενεργοποιείται έντονα, ερμηνεύοντας την κατάσταση ως άμεση απειλή. Αυτή η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε:

Αυξημένη ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος ("επιτάχυνση").

Ανάπτυξη μετατραυματικής διαταραχής (PTSD), όπου η μνήμη του τραύματος επανέρχεται μέσω ανεπιθύμητων αισθητηριακών εμπειριών.

Υπερεπαγρύπνηση, καθώς ο εγκέφαλος "πιστεύει" ότι η απειλή είναι ακόμα παρούσα.

3. Η Επίδραση στη Νευροφυσιολογία

Το αυτόνομο νευρικό σύστημα (ANS) χωρίζεται σε:

Συμπαθητικό Σύστημα: Υπεύθυνο για την αντίδραση "πάλη ή φυγή".

Παρασυμπαθητικό Σύστημα: Ρυθμίζει τη χαλάρωση και την επαναφορά της ηρεμίας.

Στα παιδιά που έχουν βιώσει τραύμα, η ισορροπία μεταξύ αυτών των συστημάτων διαταράσσεται. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες αντιδράσεις στρες, προβλήματα ύπνου και διαχείρισης συναισθημάτων.

4. Συμπτώματα Παιδικού Τραύματος

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα παιδιά που έχουν βιώσει τραύμα συχνά παρουσιάζουν:

Φόβο και άγχος.

Αποφυγή καταστάσεων που τους θυμίζουν το τραύμα.

Επαναλαμβανόμενους εφιάλτες.

Συναισθηματική δυσκολία να εμπιστευτούν άλλους.

5. Θεραπευτική Παρέμβαση

Οι παρεμβάσεις για παιδιά με τραύμα περιλαμβάνουν:

Θεραπείες βασισμένες στη νευροβιολογία: Όπως η Θεραπεία Επεξεργασίας Οφθαλμικών Κινήσεων (EMDR), που στοχεύει στη μείωση του τραυματικού φορτίου στον εγκέφαλο.

Ψυχοθεραπεία Εστιασμένη στο Τραύμα: Βοηθά το παιδί να αναγνωρίσει και να διαχειριστεί τα συναισθήματά του.

Ασκήσεις ρύθμισης: Ενισχύουν την ισορροπία του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Βιβλιογραφία 

1. Perry, B. D., & Szalavitz, M. (2006). The Boy Who Was Raised as a Dog. Basic Books.

2. Van der Kolk, B. (2014). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. Viking.

3. Siegel, D. J. (2012). The Developing Mind: How Relationships and the Brain Interact to Shape Who We Are. Guilford Press.

Ο Κύκλος του Ελέγχου:

πηγη φωτογραφιας: Κύκλος Ελέγχου
 Ένα Εργαλείο Αυτογνωσίας και Ανθεκτικότητας

Ο Κύκλος του Ελέγχου αποτελεί μια ψυχολογική προσέγγιση που βοηθά τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν τη διαφορά ανάμεσα σε αυτά που μπορούν και δεν μπορούν να ελέγξουν στη ζωή τους. Η έννοια αυτή βασίζεται σε θεμελιώδεις αρχές της γνωστικής-συμπεριφορικής θεραπείας (Cognitive Behavioral Therapy - CBT) και της Θετικής Ψυχολογίας, με στόχο τη διαχείριση του άγχους και την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας.

Τα Δύο Στοιχεία του Κύκλου

Σύμφωνα με τη θεωρία του Κύκλου, μπορούμε να χωρίσουμε τις ανησυχίες μας σε δύο κατηγορίες:

1. Πράγματα που Δεν Μπορούμε να Ελέγξουμε

Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται:

Οι σκέψεις και οι αντιδράσεις των άλλων.

Το παρελθόν μας και οι συνέπειες προηγούμενων πράξεών μας.

Εξωτερικές συνθήκες και κοινωνικές απόψεις.

Η υπερβολική εστίαση σε αυτά τα ζητήματα συχνά οδηγεί σε άγχος και ανησυχία (Ellis, 2001). Η CBT μας διδάσκει ότι, αποδεχόμενοι όσα δεν μπορούμε να αλλάξουμε, αποκτούμε μια αίσθηση ελευθερίας και μειώνουμε την ψυχική επιβάρυνση (Beck, 2011).

2. Πράγματα που Μπορούμε να Ελέγξουμε

Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει:

Τις επιλογές μας και τη στάση μας απέναντι σε προκλήσεις.

Την αυτοφροντίδα μας και τα όρια που θέτουμε στις σχέσεις μας.

Την κατεύθυνση της ενέργειας και των προσπαθειών μας.

Με την εστίαση στα στοιχεία αυτά, μπορούμε να αυξήσουμε την αίσθηση αυτονομίας και αποτελεσματικότητας, θεμελιώδεις παράγοντες για την ψυχική ευημερία (Seligman, 2011).

Η Επιστημονική Βάση του Κύκλου

Ο Κύκλος του Ελέγχου συνδέεται στενά με την έννοια του Εσωτερικού Ελέγχου (Internal Locus of Control), όπως ορίστηκε από τον Rotter (1966). Άτομα που εστιάζουν σε όσα μπορούν να ελέγξουν (εσωτερικός έλεγχος) παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα ψυχικής ανθεκτικότητας και ευεξίας, σε αντίθεση με όσους έχουν Εξωτερικό Έλεγχο και αισθάνονται ανίσχυροι μπροστά στις περιστάσεις (Rotter, 1990).

Επιπλέον, η έννοια της Διαφάνειας στις Σκέψεις (Cognitive Defusion), βασικό στοιχείο της Θεραπείας Αποδοχής και Δέσμευσης (Acceptance and Commitment Therapy - ACT), ενισχύει την ιδέα του Κύκλου. Η προσέγγιση αυτή υπογραμμίζει ότι το να παρατηρούμε τις σκέψεις μας χωρίς να προσκολλούμαστε σε αυτές μας επιτρέπει να εστιάσουμε σε ό,τι μπορούμε να αλλάξουμε (Hayes et al., 2006).

Εφαρμογή στην Καθημερινή Ζωή

Ο Κύκλος του Ελέγχου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο αυτοβοήθειας για τη διαχείριση άγχους, συγκρούσεων και λήψης αποφάσεων. Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις επαγγελματικής πίεσης, αντί να ανησυχούμε για την κριτική των συναδέλφων, μπορούμε να εστιάσουμε στη βελτίωση των δεξιοτήτων μας.

Συμπερασματικα λοιπον ο Κύκλος του Ελέγχου δεν είναι μόνο ένα θεωρητικό μοντέλο, αλλά και ένα πρακτικό εργαλείο για την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας. Εστιάζοντας σε ό,τι μπορούμε να ελέγξουμε, δημιουργούμε ένα περιβάλλον αυτοβελτίωσης και εσωτερικής ηρεμίας.

Βιβλιογραφία

1. Beck, A. T. (2011). Cognitive Therapy of Depression. Guilford Press.

2. Ellis, A. (2001). Overcoming Destructive Beliefs, Feelings, and Behaviors. Prometheus Books.

3. Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: An Experiential Approach to Behavior Change. Guilford Press.

4. Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1), 1–28.

5. Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-being. Free Press.

Let it go....!!!!

πηγή φωτογραφίας:freedom
Αφήνοντας τις σκέψεις μας να περάσουν...

Οι σκέψεις μας μερικές φορές μοιάζουν με ανεπιθύμητους επισκέπτες, που προσπαθούν να μας πείσουν ότι πρέπει να μείνουν. Μπορεί να είναι δυνατές, δυσάρεστες και να προσπαθούν σκληρά να τραβήξουν την προσοχή μας και να μας κάνουν να πιστέψουμε αυτά που λένε.

Αν τους δώσουμε σημασία, γίνονται πιο έντονες και καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο. Εγκαθίστανται και προσπαθούν να "στρατοπεδεύσουν" στο μυαλό μας.

Αν όμως τις αναγνωρίσουμε και τους επιτρέψουμε να διασχίσουν τον διάδρομο του νου μας χωρίς να εμπλακούμε μαζί τους, τότε η επίσκεψή τους γίνεται πιο σύντομη και δεν μας επηρεάζουν τόσο.

Φανταστείτε το μυαλό σας σαν έναν μακρύ διάδρομο, ανοιχτό και από τις δύο πλευρές.

Βήματα που μπορώ να ακολουθήσω όταν νιώθω να κατακλύζομαι από σκέψεις:

1. Αναγνωρίζω τις σκέψεις που παρατηρώ.

Τις περιγράφω στον εαυτό μου, αν το επιθυμώ. Τις ονομάζω σαν να λέω τα ονόματα επισκεπτών που διασχίζουν τον διάδρομο.

2. Κλείνω τα μάτια και οπτικοποιώ τις σκέψεις αυτές σαν επισκέπτες

που περπατούν ήρεμα προς την έξοδο. Δεν εμπλέκομαι μαζί τους, απλώς παρατηρώ την πορεία τους.

3. Συνδέομαι με το σώμα μου, επιβραδύνοντας την αναπνοή μου

ή κάνοντας κάποια φυσική κίνηση, όπως να ακουμπήσω τα πόδια μου στο έδαφος ή να μετακινήσω το σώμα μου.

4. Επιστρέφω την προσοχή μου σε αυτό που κάνω.

Συνεχίζω τη δραστηριότητά μου.

Αυτή η τεχνική βασίζεται στις αρχές της ενσυνειδητότητας (mindfulness) και της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT), που έχουν βρεθεί αποτελεσματικές για τη διαχείριση σκέψεων και συναισθημάτων.

Βιβλιογραφία:

Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2016). Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change. Guilford Press.

Kabat-Zinn, J. (1990). Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. Bantam Books.

Beck, A. T. (1979). Cognitive Therapy and the Emotional Disorders. Penguin.