Ο Συναισθηματικά Ενεργός Πατέρας: Παρών και Μετά το Διαζύγιο

Πώς η πατρική συναισθηματική παρουσία διαμορφώνει ενήλικες.

 -Από τον παραδοσιακό ρόλο στον ενεργό συναισθηματικό πατέρα

Ο ρόλος του πατέρα στη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών έχει αλλάξει ριζικά τις τελευταίες δεκαετίες. Από την παραδοσιακή φιγούρα του αυστηρού, λιγομίλητου «προστάτη», η πατρότητα μεταμορφώνεται σε μια σχέση αμοιβαίας συναισθηματικής διαθεσιμότητας.

Σύγχρονες ψυχολογικές έρευνες τονίζουν πως οι πατέρες που εκδηλώνουν συναισθήματα, επικοινωνούν ουσιαστικά και στέκονται δίπλα στα παιδιά τους συναισθηματικά, διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην ψυχική υγεία των παιδιών τους.

Πατρότητα μετά το διαζύγιο: Συναισθηματική παρουσία ενάντια στην απόσταση

Η συναισθηματική επαφή μεταξύ πατέρα και παιδιού δεν εξαρτάται από το νομικό καθεστώς της επιμέλειας. Αντιθέτως, η ποιότητα αυτής της σχέσης έχει αποδειχθεί σημαντικότερη από τη συχνότητα της επικοινωνίας (Amato & Gilbreth, 1999).

Η σταθερή και ζεστή πατρική παρουσία, ακόμα και μετά από διαζύγιο, λειτουργεί ως παράγοντας προστασίας από το άγχος, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τις διαταραχές συμπεριφοράς. Η πατρική τρυφερότητα, η ακρόαση και η συμμετοχή στην καθημερινότητα των παιδιών παραμένουν καθοριστικές, ακόμα και όταν η οικογένεια αλλάζει μορφή.

Παραδείγματα καθημερινoτητας

1. Ο Α. – Πατέρας Παρών Παρά τον Χωρισμό

Ο Α., πατέρας δύο παιδιών, μετά τον χωρισμό αποφάσισε να μείνει κοντά στο παλιό του σπίτι. Δεν είχε την επιμέλεια, όμως επένδυσε συναισθηματικά στη σχέση του με τα παιδιά. Καθιέρωσε καθημερινές επισκέψεις, στήριξη στο διάβασμα, παρουσία σε σχολικές δραστηριότητες και –το σημαντικότερο– ανοιχτή επικοινωνία για κάθε προβληματισμό ή συναίσθημα.

Η κόρη του, έφηβη πλέον, τον περιγράφει ως:

«Τον άνθρωπο που πάντα με άκουγε χωρίς να με διορθώνει, που μου έλεγε "είμαι εδώ ό,τι κι αν γίνει".»

Τα παιδιά του Α. παρουσιάζουν συναισθηματική σταθερότητα, κοινωνικότητα και αυτοεκτίμηση – στοιχεία που δεν επλήγησαν παρά το διαζύγιο, χάρη στην πραγματική, ενεργή πατρότητα.

2. Ο Κ. – Από Μακριά, Μαζί

Ο Κ. δεν είχε τη δυνατότητα φυσικής εγγύτητας με τον γιο του λόγω μετακόμισης της πρώην συζύγου σε άλλη πόλη. Παρόλα αυτά, διατήρησε ποιοτική καθημερινή επαφή μέσω βιντεοκλήσεων, ηχητικών μηνυμάτων και επιστολών. Μία φορά τον μήνα ταξίδευε για να είναι κοντά στο παιδί του.

Μαζί καθιέρωσαν την «ώρα του παραμυθιού», τον «μαγειρικό διαγωνισμό από απόσταση», αλλά κυρίως την ανοιχτή συναισθηματική γραμμή που κράτησε τον δεσμό τους ζωντανό.

Ο γιος του χαρακτηρίζεται από τους δασκάλους του ως παιδί με ωριμότητα, ενσυναίσθηση και αυτογνωσία – μια σπάνια εικόνα για την ηλικία του.

Συμπεράσματα

Ο πατέρας δεν χρειάζεται να είναι απλώς «παρών» με φυσικό τρόπο, αλλά συναισθηματικά προσβάσιμος και συντονισμένος με τις ανάγκες των παιδιών του. Ακόμα και μετά το διαζύγιο, η αγάπη, η συνέπεια και η καθημερινή συναισθηματική εμπλοκή διαμορφώνουν υγιείς, δυνατές προσωπικότητες.

Η κοινωνία οφείλει να στηρίξει ενεργά τη συναισθηματική πατρότητα ως ισότιμη με τη μητρική φροντίδα, ενισχύοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πατέρων μέσα από θεσμική, εκπαιδευτική και πολιτισμική αλλαγή.

 Βιβλιογραφία

Lamb, M. E. (2010). The Role of the Father in Child Development. Wiley.

Pleck, J. H. (2012). Father Involvement: Levels, Sources, and Consequences.

Fabricius, W. V., & Luecken, L. J. (2007). Postdivorce Living Arrangements and Children's Long-Term Adjustment. Journal of Family Psychology.

Amato, P. R., & Gilbreth, J. G. (1999). Nonresident Fathers and Children's Well-Being: A Meta-Analysis. Journal of Marriage and Family.

Γιατί Επιλέγουμε Συντρόφους με τα Ίδια Μοτίβα – Μια Προσωποκεντρική Προσέγγιση

Μπορεί να έχεις παρατηρήσει ότι συχνά ελκύεσαι από "λάθος ανθρώπους". Ίσως να αναρωτιέσαι γιατί επαναλαμβάνεις τα ίδια μοτίβα στις σχέσεις σου, ακόμη και όταν γνωρίζεις ότι δεν σε εξυπηρετούν. Η προσωποκεντρική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία μάς προσφέρει έναν διαφορετικό τρόπο να κατανοήσουμε αυτή την επανάληψη – όχι ως ελάττωμα ή αδυναμία, αλλά ως απόπειρα του εαυτού να θεραπεύσει και να ολοκληρώσει αυτό που κάποτε έμεινε ημιτελές.

Το εσωτερικό αποτύπωμα της αγάπης

Ο Carl Rogers πίστευε ότι κάθε άνθρωπος φέρει μέσα του μια έμφυτη τάση  πραγμάτωσης. Ωστόσο, όταν μεγαλώνουμε μέσα σε περιβάλλοντα όπου η αγάπη είναι υπό όρους, μαθαίνουμε ότι πρέπει να "είμαστε" με έναν συγκεκριμένο τρόπο για να αξίζουμε αποδοχή. Έτσι δημιουργούνται οι λεγόμενοι "όροι αξίας" (conditions of worth).

Όπως επισημαίνουν οι Bohart & Tallman (1999), η θεραπευτική αλλαγή έρχεται όταν ο άνθρωπος έρθει σε επαφή με τη δική του εσωτερική σοφία. Κάθε φορά που επιλέγουμε έναν σύντροφο που μας πληγώνει ή μας θυμίζει ένα γνώριμο μοτίβο, στην πραγματικότητα επιχειρούμε — συχνά ασυνείδητα — να επανεγγράψουμε μια παλιά εμπειρία. Το μοτίβο δεν είναι το πρόβλημα. Είναι το μήνυμα.

Δεν ερωτευόμαστε "τυχαία"

Η προσωποκεντρική προσέγγιση βλέπει τον άνθρωπο ως βαθιά κατευθυνόμενο από το υποκειμενικό του βίωμα. Όπως τονίζει ο Dave Mearns, η θεραπευτική σχέση είναι ένας καθρέφτης όπου ο πελάτης μπορεί να δει για πρώτη φορά καθαρά τον εαυτό του. Έτσι, δεν ερωτευόμαστε απλώς ανθρώπους – ερωτευόμαστε "απαντήσεις" σε εσωτερικές ερωτήσεις. Ερωτευόμαστε την ελπίδα πως θα βιώσουμε, έστω και καθυστερημένα, την αποδοχή, την ασφάλεια, ή την ορατότητα που κάποτε μας έλειψαν.

Η θεραπεία δεν είναι αλλαγή συντρόφου – είναι αλλαγή συνείδησης

Η λύση δεν βρίσκεται στην εξωτερική αλλαγή, αλλά στην εσωτερική μετακίνηση. Όταν αρχίσουμε να κατανοούμε ποιον πραγματικά προσπαθούμε να "συναντήσουμε" μέσα από κάθε νέα σχέση, μπορούμε να επιλέγουμε πιο συνειδητά και πιο ελεύθερα. Όπως έγραψε ο John Rowan, «το πρόβλημα δεν είναι ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να αλλάξουν – το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουν ποιοι είναι».

Η προσωπική ανάπτυξη δεν είναι να βρεις τον "σωστό" άνθρωπο. Είναι να μάθεις να είσαι εσύ ο σωστός άνθρωπος για τον εαυτό σου.